سبد خرید شما خالی است.
شاتون (Connecting Rod) یکی از اجزای حیاتی موتور است که ارتباط بین میللنگ و پیستون را برقرار مینماید. سر کوچکتر شاتون به پیستون و سر بزرگتر آن به میللنگ وصل میشود. از آنجا که ضربات پیستون به شاتون و سپس به میللنگ منتقل میشود لذا شاتون باید استحکام و قدرت کافی در برابر این ضربات را داشته باشد و از همین روی، شاتونها از فولاد ساخته میشوند.
وظیفه شاتون چیست؟
پس از ان که به سوال شاتون چیست پاسخ دادیم حال نوبت به این می رسد که ببینیم وظایف شاتون در خودرو چیستماهیت خودرو با حرکت با گره خورده است که این حرکت شامل دو نوع رفت و برگشتی و چرخشی است که این حرکت چرخشی یا دورانی چرخها است که به صورت ملموس، دیده میشود. ولیکن باید بدانید که حرکتی که در اثر احتراق در موتور به وجود میآید به صورت رفت و برگشتی است. در واقع در اثر انفجار در سیلندرها، پیستون به صورت رفت و برگشتی به حرکت در میآید. این حرکت رفت و برگشتی از طریقی شاتون به لنگهای متحرک میللنگ منتقل میگردد. طراحی خاص میللنگ، این حرکت رفت و برگشتی شاتون را تبدیل به حرکت دورانی مینماید. پرواضح است که بدون وجود شاتون و یا در صورت خرابی آن، این حرکت دورانی تولید نخواهد شد.
ساختار شاتون
شاتون از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:
- سر (یاتاقان) کوچکتر
- بدنه
- سر (یاتاقان) بزرگتر
یاتاقان کوچکتر از طریق قطعهای تحت عنوان گژبین به پیستون وصل است و ضربات پیستون در وهله اول به یاتاقان کوچکتر وارد میآید. این ضربات از طریق بدنه به یاتاقان بزرگتر منتقل میگردد و در نهایت از طریق آن به میللنگ انتقال مییابد. سر کوچکتر شاتون عمدتا به صورت یکپارچه و سر بزرگتر آن نیز به صورت دوتکه طراحی و ساخته میشود که از طریق پیچ و مهره به میللنگ وصل میشود. در برخی از خودروها هر دو یاتاقان به صورت یکپارچه ساخته میشوند که در این گونه خودروها جهت نصب و جداسازی شاتون، میللنگ باید به صورت ماژولار طراحی شده باشد.
جنس شاتون
همانطور که عنوان شاتونها به صورت پیوسته در معرض ضربات پیستون قرار دارند از این رو جنس شاتون باید به نحوی باشد که استحکام مکانیکی بالایی داشته و در عین حال شکننده نباشد. علاوه بر این یاتاقانها باید در برابر سایش نیز مقاومت بالایی داشته باشند لذا باید از جنسی سخت ساخته شوند. بر همین اساس برای ساخت بدنه از فولاد مقاوم و برای ساخت یاتاقانها نیز از پوستههای فلزی بسیار سخت استفاده میشود.
علائم خرابی شاتون
شاتون از آن دست قطعاتی است که خرابی آن، آسیبهای جبرانناپذیری را در پی دارد لذا داشتن دانش کافی نسبت به علائم خرابی آن، برای هر رانندهای ضروری است که در ادامه به این علائم اشاره شده است.
- صداهای غیرعادی موتور: شنیدن صداهای غیرعادی از موتور میتواند نشان از خرابی شاتونها باشد. شایان ذکر است که چنانچه با بالا رفتن دور موتور، این صدا افزایش یابد؛ احتمال خراب بودن شاتون نیز افزایش مییابد.
- صدای تقتق: روانکاری قطعات متحرک در خودرو بسیار مهم است چراکه در غیر اینصورت اصطکاک بین قطعات افزایش یافته و خرابیهای بعدی را در پی خواهد داشت. شاتونها نیز یکی از این قطعات متحرک بوده و در صورت اختلال در روانکاری، صداهایی نظیر تقتق از موتور به گوش خواهد رسید.
- روغنریزی: بیرون ریختن روغن موتور، میتواند یکی دیگر از نشانههای خرابی شاتون باشد.
- پرت شدن قطعات فلزی: در موارد بسیار محدود دیده شده است که با خرابی شاتون، برخی از قطعات فلزی به کار رفته در موتور به سمت بیرون پرت میشوند.
از آنجا که شاتون یکی از قطعات بسیار حساس در خودرو است لذا با مشاهده هر یک از موارد فوق، بلافاصله به مکانیک مجرب مراجعه نمایید تا از آسیبهای احتمالی بعدی جلوگیری شود.
دلایل خرابی شاتون
همانطور که قبلا عنوان شد؛ شاتون قطعهای فولادی بوده و در اصطلاح بسیار جانسخت است ولیکن این قطعه نیز از خرابی مصون نبوده و برخی عوامل، نرخ خرابی این قطعه را افزایش میدهند که از جمله این عوامل میتوان به موارد ذیل اشاره نمود.
- تصادفات شدید: وقوع تصادفات شدید میتواند باعث خرابی وشکستن شاتونها گردد. این تصادفات مخصوصا اگر از سمت جلو اتفاق بیفتند میزان خرابیها را بیشتر میکنند.
- کیفیت پایین: کیفیت پایین شاتونها یکی دیگر از عواملی است که منجر به خرابی یا شکستگی آنها خواهد شد.
- تنظیم ناصحیح: چنانچه شاتون به درستی تنظیم نشده و اتصالات آن به میللنگ و پیستون، با دقت کافی انجام نشده باشد؛ خرابی شاتون امری محتمل است.
- دنده معکوس در سرعت بالا: استفاده نادرست از دنده معکوس و به خصوص در سرعتهای بالا علاوه بر آنکه برای کلیت خودرو مناسب نیست بلکه میتواند منجر به آسیب به شاتون نیز گردد.
- ضربات شدید پیستون: چنانچه ضربات اعمالی از پیستون به شاتون بسیار فراتر از حد معمول باشد امکان شکستگی شاتون وجود دارد. این ضربات شدید عمدتا ناشی احتراق غیرعادی یا زودرس در سیلندر است.
- اختلال در سیستم روانکاری: همانگونه که در بندهای قبلی ذکر شد؛ روانکاری قطعات متحرک در خودرو امری بسیار حیاتی است. چنانچه روانکاری شاتون مختل شده و یا مناسب نباشد احتمال خرابی شاتون به شدت افزایش مییابد.
- خرابی یا شکستگی شاتون، میتواند خسارات بسیار زیادی را به موتور وارد نموده و در نتیجه هزینههای هنگفتی باید صرف تعمیر خودرو گردد؛ لذا به شدت توصیه میشود عوامل و علائم خرابی شاتون را جدی گرفته و هر از گاهی به یک مکانیک ماهر مراجعه نمایید تا این موضوع را چک نماید.
